Odsetki ustawowe, odsetki ustawowe za opóźnienie, maksymalne odsetki i maksymalne odsetki za opóźnienie mają swoją podstawę prawną w Kodeksie Cywilnym [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93]. Pierwszego stycznia 2016 r. weszła w życie Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw [Dz.U. 2015 poz. 1830]. Zmieniła ona zasady ustalania odsetek maksymalnych, ale to nie jedyna zmiana.
W umowach kredytowych zawieranych w okresie od 20.02.2006 do 31.12.2015 r. górną granicę zarówno odsetek umownych jak i karnych wyznaczała czterokrotność stopy kredytu lombardowego. Dotyczyło to zarówno kredytów hipotecznych, jak i gotówkowych. Wcześniejsze regulacje były w mojej ocenie korzystniejsze dla kredytobiorcy.
W momencie pisania tego wpisu stopa kredytu lombardowego wynosi 2,5%, czyli odsetki karne liczone wg poprzednich regulacji wyniosłyby 10%.
Spośród banków oferujących kredyt hipoteczny tylko bank MILLENNIUM S.A. pozostawił w umowach sposób wyznaczania odsetek za opóźnienie jako czterokrotność kredytu lombardowego. (Aktualizacja, ostatecznie i Millennium się z tego wycofał – stan na 2022 rok).
W momencie pisania tego wpisu, czyli wg stanu na kwiecień 2018 było to 10%. Było to korzystniejsze w porównaniu do większości banków, które jednak podniosły wysokość odsetek za opóźnienie do poziomu 14% (stan na 2018 r.).
Gdyby odsetki określone w umowie przekroczyły odsetki maksymalne lub odsetki maksymalne za opóźnienie bank naliczyłby odsetki zgodnie z regulacjami zawartymi w kodeksie cywilnym.
Po zmianie przepisów od 2016 r. rozróżnia się:
[art. 359 i 481 KC]
[1] ODSETKI USTAWOWE
Sposób wyznaczania: suma stopy referencyjnej NBP i 3,5 p.p.
[2] ODSETKI MAKSYMALNE
Sposób wyznaczania: dwukrotność odsetek ustawowych.
[3] ODSETKI USTAWOWE ZA OPÓŹNIENIE
Sposób wyznaczania: suma stopy referencyjnej NBP i 5,5 p.p.
[4] ODSETKI MAKSYMALNE ZA OPÓŹNIENIE
Sposób wyznaczania: dwukrotność wysokości odsetek ustawowych za opóźnienie.
Kształtowanie się odsetek ustawowych historycznie:
Aktualizacja nr 1: Po trzech cięciach stóp procentowych w marcu, kwietniu i maju 2020 roku stopa referencyjna spadła do 0,10%. Stopa lombardowa spadła do 0,50%.
Aktualizacja nr 2: Po podwyżkach stóp procentowych rozpoczętych w październiku 2021 stopa referencyjna NBP wzrosła do poziomu 6,75 p.p. (stan na grudzień 2022 r.)
Źródła:
- https://www.bankier.pl/ gospodarka/ wskazniki-makroekonomiczne/polska
- Kodeks Cywilny [Dz.U. 1964 nr 16 poz. 93]
- Ustawa z dnia 9 października 2015 r. o zmianie ustawy o terminach zapłaty w transakcjach handlowych, ustawy – Kodeks cywilny oraz niektórych innych ustaw [Dz.U. 2015 poz. 1830]
Zobacz też obniżki stóp procentowych w 2020 roku i dlaczego odsetki karne są niższe niż umowne.
Autor: Bożena Myszczyszyn Ekspert Kredytowy Poznań
