Ustawa z dnia 29 sierpnia 1997 r. Prawo Bankowe

Ustawa Prawo Bankowe jest podstawowym aktem prawnym regulującym działalność bankową. Określa między innymi zasady tworzenia i organizacji banków, katalog czynności bankowych oraz pozabankowych świadczonych przez te instytucje, zakres odpowiedzialności, a także wymogi oraz sposób zarządzania bankami.

Prawo bankowe 29 sierpnia 1997 r.

Ustawa [Dz.U. 1997 nr 140 poz. 939] reguluje w szczególności zasady prowadzenia  rachunków bankowych, zasady rozliczeń pieniężnych, wymogi formalne umów kredytowych, zasady kredytowania (oceny zdolności kredytowej, ustalania oprocentowania, dochodzenia wierzytelności, restrukturyzacji), gwarancje bankowe, poręczenia, akredytywy, szczególne obowiązki i uprawnienia banków (sekurytyzacja), zasady powierzania pośrednictwa w czynnościach świadczonych przez banki (outsourcing) oraz zasady zachowania i wymiany informacji stanowiących tajemnicę bankową.

Z ustawy Prawo bankowe wynikają prawa i obowiązki w zakresie wymiany informacji między bankami, w tym:

• możliwość tworzenia izb rozliczeniowych w celu wymiany zleceń płatniczych oraz ustalania wzajemnych wierzytelności wynikających z tych zleceń [art. 67],
• obowiązek prowadzenia centralnej informacji o rachunkach („Centralna informacja”) m.in. celem udzielenia zbiorczej informacji o rachunkach w bankach posiadaczowi lub spadkobiercy [art. 92bb obowiązuje od 07.2016r.],
• możliwość tworzenia wspólnie z bankowymi izbami gospodarczymi instytucji upoważnionych do gromadzenia, przetwarzania i udostępniania informacji stanowiących tajemnicę bankową [art.105, ust.4]

Biuro Informacji Kredytowej [BIK]

Podstawową instytucją utworzoną na podstawie art. 105 ustęp 4 Ustawy Prawo Bankowe jest  Biuro Informacji Kredytowej SA. Z tego ustawowego uprawnienia wynika fakt, iż kredytobiorca składając wniosek kredytowy wyraża zgodę na przetwarzanie informacji stanowiących tajemnicę bankową. Zgoda dotyczy również udostępniania danych podmiotom wskazanym w powszechnie obowiązujących przepisach prawa, w szczególności w ustawie Prawo Bankowe. Jednocześnie przyjmuje do wiadomości, że podanie danych jest niezbędne do zawarcia i realizacji umowy przez bank.

Z kolei na podstawie art. 105 a ust. 2 Ustawy Prawo Bankowe kredytobiorca wyraża zgodę na przetwarzanie przez bank oraz Biuro Informacji Kredytowej SA informacji stanowiących tajemnicę bankową po wygaśnięciu zobowiązania wynikającego z umowy kredytowej. Ta zgoda może być w każdym czasie odwołana. Z wyłączeniem oczywiście sytuacji, w których zgodnie z ustawą kredytodawca nabywa prawo do przetwarzania danych bez zgody kredytobiorcy [art. 105a ust.3].

Do połowy 2013 roku ustawowe uprawnienie do uzyskania  raportu przez osobę, której dane dotyczą  (m.in. w  formie Informacji Ustawowej) było realizowane w wersji papierowej. W maju 2013 r. BIK uruchomił usługę pobierania raportów on-line (poza możliwościami istniejącymi już od  2010 roku za pośrednictwem banków). Początkowo były to pakiety MINIMALNY, OCHRONA i MONITORING. Według stanu na 2017 rok można w ramach bezpłatnego konta w BIK zakupić jednostkowe produkty (Raport BIK-Profil Kredytowy Plus, BIK Pass) lub PAKIET obejmujący:

Jako konsument możesz zarówno uzyskać pełny raport kredytowy (w tym raz na 6 miesięcy w formie bezpłatnej Informacji Ustawowej), jak również  kontrolować tzw. alerty. Alerty pojawiają się wraz z zapytaniem kredytowym. Pozwala to na szybką reakcję w przypadku bezprawnego posłużenia się danymi kredytobiorcy.

Portal oraz oferta BIK podlega zmianom. Stąd najaktualniejszych informacji szukaj na stronie Biura Informacji Kredytowej [https://www.bik.pl/].

Historia Biura Informacji Kredytowej S.A.

źródło: https://www.bik.pl/historia [dostęp 12.06.2016]

Związek Banków Polskich – Bankowy Rejestr

Drugą ważną instytucją działającą w oparciu o artykuł 105 ustęp 4 Ustawy Prawo Bankowe jest Związek Banków Polskich wraz z Centrum Prawa Bankowego i Informacji. Centrum Prawa Bankowego i Informacji wykonuje w imieniu ZBP zadania w zakresie administrowania Systemami Wymiany Informacji, w tym systemem BANKOWY REJESTR. Do Bankowego Rejestru trafiają negatywne informacje o kredytobiorcach nie wywiązujących się ze spłaty zobowiązań. Dla banków jest  to  podstawowe narzędzie  pozwalające odrzucić klienta w pierwszej fazie oceny ryzyka kredytowego. Dla kredytobiorcy Bankowy Rejestr (BR) to druga po BIK baza, z której zamawiany jest raport celem monitorowania swojej sytuacji i usunięcia wpisów, jeśli istnieją ku temu  podstawy. [http://www.cpb.pl/].

Liczba informacji w Systemie Bankowy Rejestr

źródło: http://www.cpb.pl/ [dostęp 12.06.2016]

Biura Informacji Gospodarczej

Na podstawie artykułu 105 ustęp 4a Ustawy Prawo Bankowe instytucje wymienione w ustępie 4 mogą udostępniać dane biurom informacji gospodarczej działającym na podstawie ustawy z dnia 9 kwietnia 2010 r. o udostępnianiu informacji gospodarczych i wymianie danych gospodarczych [Dz.U. 2010 Nr 81 poz. 530].

Banki za pośrednictwem BIK SA oraz Biuro Informacji Kredytowej SA współpracują z jednym biurem informacji gospodarczej. Jest to BIG InfoMonitor SA. BIK również współpracuje z BIG InfoMonitor w zakresie systemu informacyjnego BIK PRZEDSIĘBIORCA, gdzie dane są gromadzone wg NIP przedsiębiorcy.

BIG InfoMonitor prowadzi Rejestr Dłużników Biura Informacji Gospodarczej i jako jedyny z BIG-ów działających w Polsce umożliwia także dostęp do baz Biura Informacji Kredytowej oraz Związku Banków Polskich.
W ten sposób również firmy spoza sektora bankowego mają możliwość oceny klienta na podstawie  bieżących  zobowiązań kredytowych. Taki raport zawiera dane ogólne, sumaryczne, a także ocenę punktową BIK.

Schemat współpracy między instytucjami

[źródło : http://www.infomonitor.pl/]

Biura Informacji Gospodarczej działają niezależnie od siebie tworząc odrębne listy dłużników. Oznacza to brak wzajemnego przepływu informacji. Aktualnie w Polsce działają:

• Biuro Informacji Gospodarczej InfoMonitor S.A (jedyne współpracujące z BIK SA)
• Krajowe Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
• Krajowy Rejestr Długów Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
• Rejestr Dłużników ERIF Biuro Informacji Gospodarczej S.A.,
• Krajowa Informacja Długów Telekomunikacyjnych Biuro Informacji Gospodarczej S.A.

Wykaz Biur Informacji Gospodarczej

Przeczytaj też Rekomendacje KNF dla banków

Autor: Bożena Myszczyszyn Ekspert Kredytowy, Pośrednik Kredytowy Poznań